Historię
„Historie tworzą ludzie”
Kilka słów
Organizatorem Posiadów Gawędziarskich oraz Konkursu Gry na Unikatowych Instrumentach Ludowych od samego początku jest Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej (wcześniej Wojewódzki Dom Kultury, zaś od 1989 roku – Wojewódzki Ośrodek Kultury).
Za pierwowzór Posiadów należałoby uznać Wojewódzki Przegląd Gawędziarzy, który odbywał się od początku lat osiemdziesiątych w Rajczy, a następnie w Ustroniu. Po kilku latach przerwy konkurs powrócił, ale już pod zmienioną nazwą – jako Posiady Gawędziarskie o Dzban Miodu – i zagościł w „Karczmie Rzym” w Suchej Beskidzkiej.
Również w tym czasie po raz pierwszy zorganizowano Wojewódzki Konkurs Gry na Unikatowych Instrumentach Ludowych (1981). Przegląd odbył się w „Starej Karczmie” w Jeleśni, a jego pomysłodawcą i organizatorem był Jan Brodka. Drugą edycję konkursu przeprowadzono w Domu Ludowym w Cięcinie w 1984 roku. Kolejna zaistniała w 1986 roku w Żywcu, jako wydarzenie towarzyszące odbywającemu się w ramach Tygodnia Kultury Beskidzkiej Festiwalowi Folkloru Górali Polskich.
Od 1990 roku, za sprawą Anny Strojny z Regionalnego Ośrodka Kultury, oba konkursy zaczęły funkcjonować w ramach jednego przeglądu. Na początku odbywały się w suskiej karczmie, następnie trafiły do Bielska-Białej, później, na krótko zawitały do Zawoi, gdzie były organizowane w ramach Babiogórskiej Jesieni. Z końcem lat dziewięćdziesiątych wróciły na chwilę do Suchej Beskidzkiej, do „Karczmy Rzym”.
W 1999 roku nastąpiła ponowna zmiana lokalizacji przeglądów. Za sprawą Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Grojcowianie” impreza trafiła do Przybędzy, Wieprza i Brzuśnika, gdzie z powodzeniem trwała przez kilkanaście lat. Kolejne zmiany kierują przesłuchania do „Starej Karczmy” w Jeleśni i „Starej Chałupy” w Milówce. Obecnie oba konkursy organizowane są w siedzibach Gminnych Ośrodków Kultury w tych miejscowościach. Finałowe koncerty laureatów, podsumowujące każdą edycję obu przeglądów, odbywają się natomiast w Domu Ludowym w Wieprzu oraz w siedzibie bielskiego ROK-u.
Od tego roku Konkurs Gry na Unikatowych Instrumentach Ludowych został poszerzony o kategorię śpiewu tradycyjnego.
Idea
Głównym celem przeglądów jest popularyzowanie autentycznej muzyki i twórczości ludowej, a także ożywianie i podtrzymywanie ludowego muzykowania, tradycji gawędziarstwa i białego śpiewu. Podczas imprezy można na żywo zobaczyć najlepszych muzykantów i gawędziarzy z Beskidu Śląskiego i Żywieckiego oraz Górali Babiogórskich i Kliszczackich, którzy prezentują archaiczne, a także współczesne góralskie melodie i gawędy. Konkursy corocznie przyciągają około setki uczestników w różnych kategoriach wiekowych (dziecięcej, młodzieżowej i dorosłej).
Artyści
Spośród wielu wybitnych artystów, którzy prezentowali się na przestrzeni 30 lat trwania imprezy, należałoby wymienić m.in.: Józefa, Władysława i Edwarda Byrtków z Pewli Wielkiej, Jana Jafernika z Sopotni Małej, Walerię Prochownik z Żywca, Jana Sikorę z Małej Łączki czy też siostry bliźniaczki z Korbielowa – Józefę i Zofię Sordyl. Laureaci obu konkursów są corocznie typowani jako przedstawiciele regionu do Ogólnopolskiego Konkursu Gawędziarzy, Instrumentalistów, Śpiewaków, Drużbów i Starostów Weselnych „Sabałowe Bajania” w Bukowinie Tatrzańskiej, nierzadko zdobywając tam najwyższe laury.
Organizatorzy
Od kilku lat organizatorami imprezy niezmiennie pozostają: Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej, Gminne Centrum Kultury, Promocji, Turystyki w Radziechowach-Wieprzu, Gminny Ośrodek Kultury w Jeleśni oraz Gminny Ośrodek Kultury w Milówce,
a także Starostwo Powiatowe w Żywcu. W ostatnim czasie konkurs jest dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
tekst: Dariusz Kocemba
